Wycieczka do Rezerwatu ,,Meteoryt Morasko" i Muzeum Ziemi UAM
W dniu 17 października udaliśmy się pod opieką pani Sylwii Rusztyk, pani Marty Chęcińskiej i pani Emilii Rajewskiej na wycieczkę do Poznania. Celem wyjazdu było obejrzenie eksponatów zgromadzonych w Muzeum Ziemi Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza oraz zaznajomienie się z atrakcjami przyrodniczo - astronomicznymi Rezerwatu ,,Meteoryt Morasko".
Pierwszym punktem wycieczki było muzeum, do którego dotarliśmy około godziny 10.00. Na miejscu przywitał nas przewodnik, który opowiedział o eksponatach znajdujących się w zasobach placówki. Zaprezentował nam unikatową kolekcję największych polskich meteorytów, m.in. najbardziej znane ,,Memorss" Meteoryt Morasko (czwarty co do wielkości w Europie) - 262 kg oraz Meteoryt ,,Rudy"- 120 kg. Niestety nie zobaczyliśmy największego z nich ,,Kruszynki" o wadze 271 kg, którego właściciel - znalazca zabrał z ekspozycji, gdyż postanowił sprzedać go za cenę zbyt wysoką, by muzeum było stać na wykupienie cennego eksponatu. Jak dowiedzieliśmy się Meteoryt Morasko to łączna nazwa znalezisk pochodzących z meteoroidu, który rozpadł się w atmosferze, a jego fragmenty znajdowane są w okolicy wsi Morasko (obecnie północna część Poznania). Ocenia się, że meteoryt ten spadł 5 tys. lat temu z prędkością od 2 do 7 km/s pod bardzo niskim kątem. Dla ochrony miejsca spadku i kraterów uderzeniowych założono rezerwat przyrody. Meteoryt Morasko. ,,Memorss" należy do grupy meteorytów żelaznych z roju Perseidów, które przecinają orbitę Ziemi co roku w okresie letnim. Na oczyszczonym meteorycie mogliśmy sami zaobserwować skorupę obtopienia i dzięki temu dowiedzieć się, jaką częścią wleciał w atmosferę ziemską. Takie meteoryty określa się jako ,,zorientowane". Poza tym na jego powierzchni zobaczyliśmy wystające nodule grafitowo- troilitowe, na podstawie których analizuje się procesy tworzenia materii planetarnej. Badania poszczególnych meteorytów umożliwiają zatem poznanie geologii odległych obiektów Układu Słonecznego, pozwalając przez to na bliższe poznanie jego funkcjonowania i historii.
Poza tymi cennymi znaleziskami mogliśmy jeszcze zobaczyć okazy mineralogiczne pochodzące z nieczynnej Kopalni Siarki „Machów” w Tarnobrzegu, m.in. barytu, celestynu, kalcytu, czy też siarki rodzimej. Przewodnik pokazał nam i omówił efektowną kolekcję dolnośląskich agatów. Te kamienie półszlachetne zbudowane są z wielobarwnych, koncentrycznych pasm, niekiedy z ukrytymi w centrum geodami zawierającymi pięknie wykształcone kryształy kwarcu.
Po wyjściu z muzeum postanowiliśmy samodzielnie zapoznać się z lapidarium (łac. lapidarus – kamienny) – ogrodem skalnym znajdującym się na terenach zielonych przy Instytucie Geologii UAM, kilkadziesiąt metrów od samego muzeum. Pod gołym niebem wystawiono w nim eksponaty obrazujące sposób wykorzystania kamieni w architekturze, rzeźbie oraz w budownictwie. W kolekcji lapidarium znajdują się także dwa duże głazy narzutowe (100-tonowy oraz ponad 20-tonowy – będący pomnikiem przyrody nieożywionej). Na drugim z nich widoczny jest wygład lodowcowy oraz rysy i zadziory lodowcowe, powstałe podczas przesuwania się ponad głazem lądolodu skandynawskiego. W lapidarium prezentowane są również trzy fragmenty pni czarnych dębów znalezionych na terenie Poznania, w okolicach ul. Garbary. Ich wiek oszacowano na około 2700 lat.
Kolejnym punktem wycieczki był, położony w odległości około 7 kilometrów od Kampusu UAM, Rezerwat ,,Meteoryt Morasko". Na miejscu czekali na nas przewodnicy i zarazem członkowie Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody ,,Salamandra". Podzieleni na trzy grupy wyruszyliśmy żółtym szlakiem turystycznym, by móc podziwiać walory przyrodniczo - astronomiczne ,,Perły" Poznania. Jak się dowiedzieliśmy od przewodnika Rezerwat „Meteoryt Morasko” powstał w roku 1976, w celu ochrony miejsca upadku meteorytu żelaznego oraz fragmentu lasu dębowo-grabowego (tzw. grądu). Teren jest miejscem szczególnym dla Poznania, Polski, Europy, a nawet świata. Spadł tutaj deszcz meteorytów żelaznych. Do dzisiaj na terenie Rezerwatu odnajdywane są liczne meteoryty, włączając w to odkrycie drugiego co do wielkości meteorytu w Polsce - ,,Memorss". Na terenie Rezerwatu mogliśmy zobaczyć kratery uderzeniowe i poznać ich cechy. Moraskie kratery to jedno z największych na Ziemi skupisk tego rodzaju obiektów, zarówno jeśli chodzi o wielkość, jak i liczbę (jest ich siedem). Największy ma średnicę około 60 m i głębokość dochodzącą do 11,5 m. Na świecie znanych jest około dwustu kraterów tego typu, ale tylko przy niewielkiej ilości kraterów odnajdywane są także meteoryty. Dodatkowo Rezerwat „Meteoryt Morasko” jest jednym z dwóch miejsc na świecie, gdzie spadek meteorytu nastąpił w tzw. „miękkie” osady. Poznań jest także jedynym miastem na świecie, które w swoich granicach posiada kratery pometeorytowe. Fakt ten czyni Rezerwat ewenementem na skalę światową.
Przemierzając wraz z przewodnikiem szlak dydaktyczny oprócz walorów „kosmicznych”, poznaliśmy również ogromną wartość przyrodniczą tego obszaru, dotyczącą zbiorowisk leśnych, zbiorników wodnych i geomorfologii. Zatrzymywaliśmy się na przystankach z tablicami dokładnie opisującymi dane miejsce wzbogacając swoją wiedzę. Niemal cały Rezerwat pokrywa las. Większość kraterów położona jest w niegdyś typowym dla Wielkopolski, a obecnie coraz rzadziej spotykanym lesie dębowo - grabowym, zwanym grądem, z bardzo dobrze zachowaną florą. W Rezerwacie spotkaliśmy także bogaty w gatunki, rosnący na terenach podmokłych łęg wiązowo – jesionowy, dąbrowę świetlistą oraz ols, porastający brzegi jeziorka zwanego Zimną Wodą. W runie lasów, jak się dowiedzieliśmy, można spotkać chronione rośliny, takie jak: pięknie kwitnąca lilia złotogłów o okazałych, pachnących nocą kwiatach, storczyk – kruszczyk szerokolistny, konwalia majowa czy kopytnik pospolity. Na terenie rezerwatu żyje także wiele ciekawych gatunków zwierząt. Oprócz ogromnego bogactwa świata bezkręgowców, występują tu liczne gatunki ptaków np. dzięcioł czarny, dzięcioł duży, kruk czy myszołów, a spośród ssaków - jadowity rzęsorek rzeczek. W wypełnionych wodą kraterach odbywają wiosną gody interesujące gatunki płazów, takie jak traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, wydający tajemnicze głosy kumak nizinny, grzebiuszka ziemna zwana żabą czosnkową, gatunki ropuch i żab. Wędrując leśnymi ścieżkami można przy odrobinie szczęścia natknąć się na gady – padalca zwyczajnego oraz zaskrońca. Podczas wędrówki część uczestników wycieczki miała okazję zobaczyć z bliska stado danieli przecinających szlak, po którym się poruszali. Uczniowie utrwalili to bliskie spotkanie z naturą na krótkim filmie (załączony został pod tekstem, wystarczy kliknąć w zdjęcie). Najtrudniejszym wyzwaniem okazała się, oczywiście dla niektórych, wspinaczka na najwyższe wzniesienie na terenie Rezerwatu, tj Górę Moraską (153,75 m n.p.n.) stanowiącą kulminację ciągu wzgórz czołowomorenowych, przebiegających przez obszar Wielkopolski. Wzgórza te powstały ok. 18000 lat temu.
Zmęczeni, ale i zadowoleni, pełni nowych wrażeń powróciliśmy do miejsca, z którego rozpoczęliśmy swoją wędrówkę. Tam przewodnicy postanowili zorganizować nam konkurs sprawdzający zdobytą przez nas wiedzę. Najlepsi otrzymali nagrody, m.in. przewodnik po Rezerwacie ,,Meteoryt Morasko".
Uczestnicy wycieczki -
klasy 2loa, 3 tot, 2 tot, 2lob, 3tge, 3lob
